Ter bezinning

Spanning in het geloof houden

Zowel de moderne als de evangelicale benadering van God kreeg gisteren kritiek op de 'theologenconferentie' van het Evangelisch Werkverband.

Besef van heiligheid en schoonheid van God is aan erosie onderhevig, constateert dr. Arjan Plaisier. In de moderne cultuur is God vooral een gedachteconstructie, waarmee Hij op afstand komt. Aan de andere kant van het christelijk palet wordt Hij geclaimd in "de warmere golfstroom van een gevoelsreligie'', waardoor God kan "verplatten en versmelten met de mens''.

Plaisier sprak gisteren op een theologenconferentie in Nijkerk van het Evangelisch Werkverband in de Protestantse Kerk over de heiligheid van God. Voor beide stromingen binnen het protestantisme - het modernisme en het evangelicalisme - had hij een waarschuwing.
In de moderne benadering van God staat de menselijke ervaring, de verbeelding centraal. "Over het algemeen is God in de moderniteit eerder een 'voorwerp' dat als zodanig gedacht kan worden, dan een 'subject' dat zichzelf openbaart'', legde Plaisier uit. In het postmodernisme en het ietsisme is dat volgens hem niet veel anders. "Voor mij is God wat ik ervan ervaar, en voor jou is God wat jij ervan ervaart. Deze sfeer staat wel ver weg van de godservaring zoals deze in de Schrift naar voren komt. Daar is God de eerste en de laatste. Hij neemt initiatief.''
Als God een 'iets' is in plaats van een 'Iemand' werkt dat vervagend, vond Plaisier. "Voor een 'iets' zal ik niet in dankbaarheid op de knieën gaan. Een 'iets' verplicht mij tot niets en een 'iets' herschept mij niet. En daar gaat het in het christelijk geloof nu juist wel om.''
Plaisier legde ook de vinger bij de vaste liturgie, waarbij godsdienst een ritueel kan worden. "De vaste liturgische volgorde wordt tot in het angstvallige vastgehouden, maar de ontvankelijkheid is geweken en de verrassing is weg, God kan er nauwelijks nog doorheen breken.''
In evangelicale kring echter kan de vaste liturgie volgens hem voorkomen dat in vroomheid met God aan de loop wordt gegaan. Plaisier signaleerde dat vroomheid nogal eens opdringerigheid wordt. "Gebed wordt geratel, waarin het 'Heer, Heer' niet van de lucht is, maar waarin God een uitvergroting van het eigen vrome ik wordt. Vrijmoedigheid kan stijlloosheid worden en dat kan gepaard gaan met een familiariteit in de omgang met God die schadelijk en gevaarlijk is. Wanneer traditie en stijl wegvallen, gaat het in geloof en eredienst drijven op de spontaniteit en de gelovigheid van de gelovige.''
Plaisier koos voor het vasthouden van de spanning tussen de twee uitersten, want "op de viool van het geestelijk leven zitten meerdere snaren''. "God de Vader, die zich in de intimiteit laat kennen, is tegelijkertijd de Hoge en Verhevene. Jezus, die zich zo klein maakt, dat Hij past in een kribbe, is tegelijk de kosmische Christus, in wiens hand de sterren zijn. De Heer, die spreekt en tot wie ik mag spreken, kan ook zwijgen. Hij is bekend als de Vader van Jezus Christus en Hij is tegelijkertijd een onpeilbaar mysterie.'' Deze paradoxale knoop hoeft niet te worden doorgehakt, aldus Plaisier. "Hier moeten we met twee woorden blijven spreken.''
De heiligheid van God heeft praktisch voor de mens betekenis, schetste Plaisier. "God is heilig, Hij alleen. Wanneer zijn naam de eer ontvangt, zal het leven gezuiverd worden van afgoden. Alles komt dan op zijn plaats te vallen.''

--------------------------------------
Evangelisch Werkverband
Het Evangelisch Werkverband is een beweging die zich inzet voor de vernieuwing van de Protestantse Kerk in Nederland. Het draagt zijn jaarthema 'Heilige God - toegewijd volk' op verschillende manieren uit, zegt directeur ds. Hans Eschbach. "Met een theologenconferentie, maar ook tijdens ons jaarlijkse vernieuwingsfestival. En dit jaar hebben we een tour georganiseerd, net als vorig jaar.'' Met de zogenaamde Welkom Thuis tour trok het Evangelisch Werkverband volgens eigen opgave vorig jaar twaalfduizend bezoekers in plaatselijke gemeenten. Dit seizoen zijn er inmiddels drie optredens van de nieuwe Karposband geweest, een kleine twintig volgen nog. Eschbach, spreker tijdens de avonden: "Wij hebben een boodschap voor de kerk. Niet alleen de dominee is belangrijk. Daarom trekken we ook het land in.''

Bron: Nederlands Dagblad, OneWay